اثر تنش شوری و خشکی بر رشد و جذب عناصر توسط پایه gf677 تحت شرایط درون شیشه ای

به منظور بررسی اثر تنش شوری و خشکی درون شیشه ای بر رشد، جذب عناصر معدنی، واکنش های فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی پایه gf677 (prunus persica l × prunus amygdalus batsch)، آزمایشی در قالب طرح کاملاً تصادفی (crd) در آزمایشگاه کشت بافت گروه علوم باغبانی دانشگاه زنجان انجام شد. برای القای تنش شوری گیاهچه های پایه gf677 به محیط کشت پرآوری جامد موراشیگ و اسکوگ (ms) حاوی 1 میلی گرم در لیتر بنزیل آدنین (ba) و 1/0 میلی گرم در لیتر نفتالین استیک اسید (naa) با غلظت های مختلف کلرید سدیم [صفر (شاهد)، 40، 80 و 120 میلی-مولار] در چهار تکرار واکشت شدند. برای القای تنش خشکی گیاهچه های پایه gf677 به همان محیط پرآوری ms با چهار سطح خشکی با ترکیب صفر (شاهد)، 1، 2 و 3 درصد پلی اتیلن گلیکول (peg-6000) در چهار تکرار واکشت شدند. تنش خشکی در محیط جامد و مایع انجام شد. هر سه آزمایش بطور جداگانه انجام شدند. پارامترها بعد از گذشت شش هفته اندازه گیری شدند. نتایج آزمایش تنش شوری نشان داد، با افزایش سطوح شوری در محیط کشت، پارامترهای رشد از قبیل وزن تر، وزن خشک، ارتفاع شاخساره، سرعت پرآوری و تعداد برگ کاهش یافت و ریزش برگ، کلروز و نکروز افزایش یافتند. بیشترین کاهش رشد، ریزش برگ، کلروز و نکروز در سطح شوری 120 میلی مولار مشاهده شد. گیاهچه ها در هفته چهارم در غلظت 120 میلی مولار به شدت تحت تأثیر شوری قرار گرفتند. جذب عناصر از قبیل نیتروژن (n)، فسفر (p)، پتاسیم (k)، کلسیم (ca)، منیزیم (mg)، آهن (fe) و نسبت پتاسیم به سدیم (k/na) با افزایش سطوح شوری بطور معنی داری کاهش یافتند. در حالیکه که غلظت سدیم (na) و کلر (cl) بافت افزایش یافتند. فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانت (کاتالاز و پراکسیداز)، پروتئین کل، میزان پرولین و قندهای محلول به طور معنی داری افزایش یافتند. در تمام پارامترهای ذکر شده بیشترین میزان افزایش در غلظت 80 میلی مولار مشاهده شدند. شاخص کلروفیل برگ با افزایش سطوح شوری کاهش یافت. سطوح خشکی در محیط جامد و مایع بر تمام پارامترهای اندازه گیری شده اثر معنی داری داشت. با افزایش سطوح خشکی در محیط جامد و مایع پارامترهای رشد از قبیل وزن تر، وزن خشک، ارتفاع، سرعت پرآوری و تعداد برگ کاهش یافتند که در محیط جامد بیشتر از محیط مایع بود. بیشترین ریزش برگ، کلروز و نکروز در سطح خشکی 3 درصد در محیط جامد مشاهده شد. جذب نیتروژن، کلسیم، منیزیم و آهن با افزایش سطوح خشکی کاهش یافتند. جذب فسفر و سدیم تحت تأثیر تنش خشکی قرار نگرفت. در حالیکه جذب پتاسیم افزایش یافت. پایه gf677 یک پایه توانا در جذب پتاسیم در شرایط تنش خشکی بود. جذب عناصر در محیط جامد بیشتر از محیط مایع کاهش یافت. شاخص کلروفیل برگ با افزایش سطح خشکی کاهش یافت. با افزایش سطوح خشکی فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانت (کاتالاز و پراکسیداز)، میزان پروتئین کل، میزان پرولین و قندهای محلول به طور معنی داری در محیط کشت جامد و مایع افزایش یافتند. افزایش میزان پروتئین کل، میزان پرولین و قندهای محلول در محیط مایع بیشتر از جامد بود. قندهای محلول افزایش غیر معنی داری در سطوح مختلف خشکی در محیط جامد داشتند. در نتیجه اعمال تیمار خشکی در محیط مایع برای گیاهانی که حساس به شیشه ای شدن نباشند محیط مناسب تری است و نتایج دقیق تری بدست می آید. طبق نتایج بدست آمده می توان بیان کرد، پایه gf677 به تنش خشکی مقاوم تر از تنش شوری بود. این پایه به دلیل دارا بودن مکانیسم های دفاعی همچون سیستم آنتی اکسیدانتی، تنظیم اسمزی توسط پرولین و قندهای محلول و همچنین افزایش پروتئین سازی می تواند در شرایط تنش شوری و خشکی رشد رویشی خود را ادامه دهد و می توان به عنوان یک پایه متحمل به تنش شوری و خشکی برای ارقام تجاری هلو و بادام استفاده شود.